مقایسه پاستل گچی، پاستل روغنی و مداد پاستل

در این مطلب درباره مقایسه پاستل گچی، پاستل روغنی و مداد پاستل می نویسیم.  پاستل‌ها نوعی ابزار نقاشی هستند که استفاده از آنها بسیار آسان و مانند در دست گرفتن مداد است. پاستل‌ها به دلیل رنگبندی متنوع با رنگ‌های تند و خالص، قابلیت ترکیب با یکدیگر و ایجاد جلوه‌ها و بافت‌های لایه‌ای و ترکیبی، قابل استفاده بر روی سطوح مختلف، کاربرد آسان و راحت، مورد استفاده گسترده هنرمندان و نقاشان می‌باشد.

از پاستل‌ها برای هر سبک نقاشی و سوژه‌ای می‌توان آنها استفاده کرد و از نظر هنرمندان این تکنیک، پاستل را یک وسیله‌ همه‌کاره و مفید می‌دانند که امکان بیان خلاقانه زیادی را فراهم می‌کند.

پاستل‌ها نوعی رنگدانه‌های خشک و پودری به هم چسبیده هستند که با موادی مانند چسب صمغی یا روغن و مقداری پرکننده (گچ) برای تشکیل یک خمیر غلیظ، ترکیب می‌شوند، سپس به شکل چوب فرم می‌دهند و خشک می‌کنند. 

میزان ترکیب این مواد، بر اساس نوع پاستل و کیفیت آن متفاوت خواهند بود. پاستل‌های ارزان‌تر و یا سخت‌تر، معمولا چسب و پرکننده بیشتری دارند و پاستل‌های با کیفیت و نرم‌، رنگدانه بیشتر و پرکننده بسیار کمتری دارند و به همین دلیل قیمت بالاتر و رنگ‌های تند و شدید‌تری دارند.

پاستل‌ها در انواع مختلفی مانند پاستل روغنی (oil pastel)، پاستل گچی یا نرم (Soft Pastel)، پاستل سخت (Hard Pastel)، مداد پاستل یا پاستل مدادی (pastel pencil) و پن پاستل (Pan pastels) تولید می‌شوند که هر کدام ویژگی‌ها و خصوصیات منحصر‌به‌فرد خود را دارند. 

پاستل گچی (Soft pastels)

پاستل‌های گچی پرکاربردترین انواع پاستل و به شکل استوانه‌ای هستند که دارای غلظت بسیار بالایی از رنگدانه و مقدار کمتری چسب صمغی و گچ هستند و درجه نرمی یا سفتی هر پاستل به میزان چسبی که در آنها استفاده شده است بستگی دارد؛ به این معنا که پاستل نرم، چسب کمتری دارد و در پاستل سخت چسب بیشتری، به کار رفته است. 

ناگفته نماند هر کمپانی سازنده پاستل‌ها، از فرمول خاصی و متفاوتی استفاده می‌کند که می‌تواند بر روی بافت پودری و چگونگی خرد شدن آنها، تاثیر بگذارد. 

پاستل‌های نرم در طیف گسترده‌ای از رنگ‌ها تولید می‌شوند و تنوع رنگی آنها از انواع دیگر بیشتر است و برخی تولید‌کنندگان تا 500 رنگ برای این نوع پاستل می‌سازند. 

بافت گچ مانند این نوع پاستل‌ها با اینکه شکننده هستند و به راحتی خرد می‌شوند؛ این شکنندگی و بافت پودری آنها را برای ایجاد لایه‌‌های رنگی زیاد و جلوه‌های نقاشی مناسب می‌سازد.

همچنین به دلیل نرمی، روانی و غلظت بالای رنگدانه، ترکیب و مخلوط کردن آنها را بسیار آسان است و به خوبی می‌توان آنها را با انگشتان دست، محو کن و یا دستمال با پاستل‌های سخت و مداد پاستل ترکیب کرد.

پاستل روغنی (oil pastels)

پاستل‌های روغنی، مخلوطی از موم، چسبنده روغن و رنگدانه‌های غنی هستند که معمولا مقدار موم در آنها از روغن بیشتر است و دارای بافت کره‌ای یا مومی، هستند که آنها را از پاستل‌های نرم متمایز می‌کند. در این نوع پاستل‌ها هر سازنده از میزان متفاوتی از مواد استفاده می‌کند و برند‌های شناخته شده و حرفه‌ای دارای نسبت بالایی از رنگدانه هستند. 

مقاله ” مشخصات بوم خوب ” را نیز بخوانید!

مقایسه پاستل گچی و پاستل روغنی

پاستل‌های روغنی و پاستل‌های گچی هر دو بین هنرمندان محبوب و پرطرفدار هستند و هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند و شناخت این خصوصیات و تفاوت‌های بین آنها به‌ویژه برای مبتدیان می‌تواند بسیار مفید باشد.

تفاوت‌های اساسی بین پاستل روغنی و پاستل گچی شامل موارد زیر است:

• مواد تشکیل دهنده

پاستل‌های روغنی از ترکیب رنگدانه، موم و چسب‌های روغنی ساخته می شوند که به آنها قوام خامه‌ای می‌دهد و این قوام روغنی باعث می‌شود بسیار سبک باشند و رنگدانه‌های آن به شیوه‌ای براق و منحصر‌به‌فرد روی سطح کار قرار بگیرند.

در مقابل، پاستل‌های گچی از رنگدانه‌های پودری مخلوط شده با مقدار کمی ماده چسبنده مانند صمغ ساخته می‌شوند و بافت نرم، خشک و پودری دارند. قوام نرم و شکل استوانه‌ای آنها به هنرمندان اجازه می‌دهد، خطوط و جزئیات مختلفی را ایجاد کنند.

• شدت رنگ

پاستل‌های روغنی دارای رنگ‌های پر رنگ‌تری هستند و رنگدانه‌های آن شدت رنگ و شفافیت بالایی دارد که امکان ایجاد آثار هنری پر جنب و جوش را فراهم می‌کند.

از طرف دیگر، پاستل‌های گچی نیز به همان اندازه پاستل‌های روغنی دارای رنگدانه‌های خالص با غلظت رنگی بالا هستند؛ اما ظاهر رنگی ملایم و ظریف‌تری نسبت به پاستل‌های روغنی دارند.

• استحکام و ماندگاری

پاستل‌های روغنی، به دلیل حالت مومی و ماهیت چرب، در برابر شکستن و خرد شدن مقاوم هستند؛ اما پاستل‌های گچی شکننده هستند و تمایل بیشتری به خرد شدن و شکستن دارند.

همچنین پاستل‌های گچی گرد و غبار ایجاد می‌کنند، در حالی که ذرات پاستل‌های روغنی در هوا پخش نمی‌شود و گرد و غبار در هوا آزاد نمی‌کند. بنابراین استحکام پاستل‌های روغنی از پاستل‌های گچی بیشتر است.

• قابلیت ترکیب

همانطور که در بالا گفتیم پاستل‌های روغنی با روغن و موم چسبانده شده‌اند که به آنها بافتی شبیه رنگ روغن می‌دهد و به این معنی است که قابلیت ترکیب با بقیه انواع پاستل‌ها را ندارند.

در مقابل، پاستل‌های گچی همه دارای ترکیبات صمغی هستند و به این معنی است که آنها با یکدیگر سازگار هستند و قابلیت ترکیب با هم بر روی یک اثر را دارند.

به طور کلی پاستل‌های روغنی و پاستل‌های گچی دو ابزار متفاوت هستند که نباید با هم استفاده شوند. اگر پاستل روغنی بر روی پاستل نرم مالیده شود، به پاستل می‌چسبد و از روی سطح پاک می‌شود و همین طور وقتی که پاستل گچی روی پاستل روغنی زده می‌شود، به خوبی به سطح نمی‌چسبد.

مقاله ” سبک آلاپریما در نقاشی ” را نیز بخوانید!

• زمان خشک شدن

پاستل‌های روغنی با روغن‌های غیر سکیزه (non-siccative) فرموله شده‌اند و به همین دلیل یا هرگز کاملا خشک نمی‌شوند یا مدت زمان زیادی لازم است تا کامل خشک شوند. پاستل‌های گچی به دلیل داشتن طبیعت خشک، نیازی به زمان خشک شدن ندارند و بلافاصله آماده نمایش یا قاب شدن هستند.

• تثبیت کننده (فیکساتیو)

 بر روی آثار اجرا شده با هر دو پاستل‌ روغنی و گچی، می‌توان از فیکساتیو برای محافظت اثر از نور، گردوغبار و لک شدن استفاده کرد؛ با این حال پاستل‌های روغنی پایدار‌تر هستند و معمولا نیازی به فیکساتیو ندارند؛ اما بر روی نقاشی‌های پاستل گچی، به علت اینکه بیشتر مستعد کم‌رنگ شدن رنگ‌ها و لکه دار شدن هستند استفاده از فیکساتیو ضروری به نظر می‌رسد.

• تنوع رنگ

شرکت‌های سازنده پاستل‌ها معمولا، پاستل‌های گچی را در طیف رنگی بیشتری نسبت به پاستل‌های روغنی تولید می‌کنند و پاستل‌های گچی تنوع رنگی بیشتری دارد و معمولا برند‌های سازنده، پاستل گچی را در طیف رنگی بیشتر و خاص‌تری تولید می‌کنند.

به عنوان مثال برند معروف رامبراند که یک سازنده انواع پاستل گچی‌های حرفه‌ای و شناخته شده است، پاستل گچی‌هایی با 120 رنگ (60 کامل + 60 نیمه) که یک مجموعه کامل است و یا ست 90 رنگ پورتریت که مخصوص طراحی پرتره و ست 90 رنگ لنداسکیپ که اختصاصی برای طراحی منظره است را تولید کرده و در دسترس هنرمندان قرار داده است که هر هنرمند با توجه به تخصص خود و طرحی که برای کشیدن در نظر دارد، می‌تواند مجموعه پاستل خود را در اختیار داشته باشد.

مداد پاستل (Pastel pencil)

مداد پاستل یا پاستل مدادی، از انواع پاستل‌های گچی و نرم می‌باشد که از نظر ظاهری مانند مدادهای معمولی و مداد رنگی هستند؛ با این تفاوت که به جای مغز گرافیتی، دارای مغزهایی از جنس پاستل هستند که درجه نرمی یا سختی مداد پاستل‌ها در هر برند متفاوت است. 

پاستل مدادی‌ها با روکش چوبی و شکل مدادی خود، هم استحکام بیشتر و هم کنترل بسیار راحت‌تری نسبت به پاستل‌های گچی دارند و کار کردن با آن‌ها بسیار آسان است و در نتیجه می‌توان طرح‌های تمیزتری کشید و برای هنرمندانی که به دنبال خلق آثار هنری کنترل شده و دقیق با پاستل هستند، مدادهای پاستل عالی و ایده‌آل می‌باشند.

مدادهای پاستلی خودشان به اندازه کافی همه کاره هستند تا بتوانند به تنهایی و به صورت خشک یا مرطوب، مورد استفاده قرار بگیرند، با این حال بسیاری از هنرمندان از آنها در ترکیب با سایر انواع پاستل (به جز پاستل‌های روغنی) استفاده می‌کنند. 

با تراشیدن مداد پاستل و تیز کردن نوک آن می‌توان برای جزئیات دقیق و نهایی طرح و ایجاد خطوط نرم و کمرنگ یا ریز و درشت استفاده کرد. بسیاری از هنرمندان از پاستل مدادی برای کشیدن طرح‌های اولیه بهره می‌برند. مداد پاستل‌ها هم به صورت تکی مانند مداد پاستل کرتاکالر تک رنگ قابل تهیه هستند و هم می‌توان به صورت ست‌های مختلف خریداری کرد.

جمع‌بندی

مانند هر تکنیک هنری، نقاشی پاستل هم برای تسلط به تمرین، نیاز دارد و شناخت ویژگی‌های مخصوص هر نوع پاستل می‌تواند به هنرمند کمک کند بهترین انتخاب را داشته باشد و از نتیجه نهایی اثر خود لذت ببرد. با این حال قطعا تهیه پاستل با کیفیت، هم در هنگام کار و هم در نتیجه نهایی اثر هنری بسیار موثر است. 

در هنرکده صفویه انواع پاستل روغنی، پاستل گچی و مداد پاستل از برند‌های معتبر، در اختیار شما عزیزان قرار دارد که با مراجعه به صفحه پاستل، می‌توانید پاستل مورد نظر خودتان را خریداری کنید.