بررسی سبک و آثار سالوادور دالی

در این مقاله به بررسی سبک و آثار سالوادور دالی می‌پردازیم:

سالوادور فلیپه ژاسینتو دالی دومنک (Salvador Felipe Jacinto Dalí Domènech) که همه او را با نام سالوادور دالی (Salvador Dalí) می‌شناسند، یک هنرمند سورئالیست اسپانیایی بود که در 11 ماه مه سال 1904 در فیگورس،کاتالونیای اسپانیا به دنیا آمد.

این هنرمند به دلیل سبک منحصر به فرد و عجیب خود، مهارت فنی، طراحی دقیق و تصاویر چشمگیر و عجیب در آثارش، بسیار مشهور و شناخته شده است تا جایی که دالی را یکی از برجسته‌ترین و تاثیرگذارترین هنرمندان قرن بیستم می‌دانند.

دالی فردی به شدت خیال‌پرداز بود و شخصیت پر زرق و برق و ظاهر متمایز دالی نیز، با سبیل‌های برآمده بسیار معروف خود که نوک آنها را همیشه به بالا تاب می‌داد و به سبیل 10 و 10 دقیقه شهرت داشت و همچنین رفتارهای عجیب و غریب و تئاتری بودنش، او را مشهور‌تر ساخت و همیشه با کارها و رفتارهای عجیب و غریب و اظهارات تحریک آمیز، خود توجه عمومی را به خود جلب می‌کرد. 

در سریال معروف خانه کاغذی یا سرقت پول (Money Heist) که یک مجموعه تلویزیونی اسپانیایی در ژانر درام جنایی و سرقت است که توسط الکس پینا (Álex Pina) ساخته شده‌ است، شخصیت‌های آن از ماسک‌هایی به شکل چهره دالی، استفاده می‌کردند.

نقاشی‌های این هنرمند اسپانیایی، به سبک فرا واقع گرا یا سوررئالیست (Surrealism) است که در آثار هنری او، تصاویر رویایی و عجیب و غریب، توجه دقیق به جزئیات، آمیزه‌ای از رئالیسم و فانتزی مهارت فنی، کاملا مشهود است. این نقاش و چاپگر سوررئالیست اسپانیایی، به کاوش در تصاویر ناخودآگاه شهرت داشت.

سالوادور دالی تحصیلات خود را  آکادمی سلطنتی هنرهای زیبای سان فرناندو در مادرید آغاز کرد و توانست در آنجا، مهارت‌های خود را در تکنیک‌های نقاشی سنتی، توسعه دهد. سپس در دهه 1920 با جنبش‌های سوررئالیستی که به دنبال کشف قلمرو رویاها، ناخودآگاه و غیر منطقی بود، ارتباط پیدا کرد.

دالی سرانجام در سن 84 سالگی و در 23 ژانویه 1989 در فیگورس اسپانیا درگذشت و مجموعه وسیعی از آثار از خود به جای گذاشت که تا به امروز برای بسیاری از هنرمندان و هنردوستان، جذاب و الهام بخش بوده است.

بررسی اجمالی سبک آثار سالوادور دالی

• سوررئالیسم

 دالی را به عنوان یکی از برجسته‌ترین چهره‌های جنبش سوررئالیستی می‌شناسند که همواره در پی باز کردن قدرت ضمیر ناخودآگاه، کشف قلمرو رویاها و امور غیرمنطقی بود.

آثار او اغلب دارای کنار هم قرار گیری‌های عجیب و غیرمنتظره، دگرگونی های عجیب و غریب و نا‌مفهوم و سناریوهای رویایی هستند. او همیشه از به چالش کشیدن مفاهیم متعارف واقعیت، لذت می‌برد و قصد داشت به قلمرو ناخودآگاه، دست پیدا کند.

• نمادگرایی و تصویرسازی

سالوادور دالی در آثار هنری خود از نمادگرایی غنی و نقوش تکراری و از نمادها و اشیا مختلف به عنوان نشانه‌‌ها و نمادهای شخصی، اغلب با معانی پنهان استفاده کرده است.

این نقوش رایج در نقاشی‌های او مثل ساعت‌های ذوب شده، مورچه‌ها، عصا، تخم مرغ و فیل کاملا مشخص می‌باشند که این نماد‌های قابل تفسیر، برای ایجاد حس رمز و راز و دسیسه هستند.

مقاله ” شباهت و تفاوت سبک امپرسیونیسم و اکسپرسیونیسم در نقاشی ” را نیز بخوانید!

• دقت و جزئیات

یکی از دلایل شهرت آثار دالی، توجه دقیق به جزئیات است. نقاشی‌های او حتی در میان صحنه‌های خیال‌انگیز و رویایی، با دقت و واقع‌گرایی بسیار اجرا شده است.

او تکنیکی به نام «سوررئالیسم veristic» را به کار گرفت و سبک هایپر رئالیستی را با عناصر سورئال ترکیب می‌کرد. این توجه دقیق به جزئیات، باعث ایجاد ترکیب بندی‌های بصری خیره کننده و بسیار پیچیده، در آثار او شده است.

• توهم و جلوه‌های نوری

دالی توهمات نوری و پرسپکتیوهای تحریف شده را در آثار هنری خود گنجانده است تا از این طریق درک بیننده را از واقعیت، به چالش بکشد.

او اغلب از تصاویر دوگانه یا اشکال مبهم استفاده کرده است که می‌توانند به روش‌های مختلف مورد تفسیر قرار بگیرند. این جلوه‌های نوری، بر حس سردرگمی افزوده است و بینندگان را به تعامل در سطح عمیق‌تری با آثار او دعوت می‌کند.

هنرمند سورئالیست اسپانیایی سالوادور دالی (Salvador Dalí)

• تاثیرات علم و دین

دالی در خلق آثار خود از رشته‌های مختلف علم، روانشناسی و دین الهام گرفته است و مفاهیم علمی مانند نظریه‌های نسبیت و فیزیک کوانتومی را در نقاشی‌های خود گنجانده است. نمادگرایی مذهبی نیز در آثار او رایج است و بیشتر مضامین کاتولیک و معنویت را بررسی کرده است.

• مناظر خارق العاده

 این هنرمند اغلب مناظر وسیع و ماورایی را در نقاشی‌های خود به تصویر کشیده است. این مناظر دارای کیفیتی رویایی با چشم اندازهای مخدوش، اشیاء شناور و ساختارهای معماری غیر عادی با حس کلی رمز و راز و افسون هستند. 

معرفی آثار نقاشی سالوادور دالی

• تداوم حافظه (The Persistence of Memory) در سال 1931

بی شک مشهورترین و معروف‌ترین اثر دالی، تداوم حافظه یا استمرار خاطره است که ساعت‌های ذوب‌شده روی اشیاء مختلف را در منظره‌ای رویایی به تصویر کشیده است. این نقاشی شناخته‌شده‌ هم‌اکنون در موزه هنر مدرن در نیویورک قرار دارد. دالی این اثر سوررئالیستی را در سال 1931 میلادی در پاریس و در جریان گذر اندیشه‌هایش از دیدگاه فرویدی خلق کرد.

• فیل‌ها (The Elephants) در سال 1948

در این نقاشی دالی فیل‌هایی با پاهای بلند و باریک و ابلیسک‌های کشیده را که در مقابل منظره ای بیابانی قرار گرفته اند.

• عزیز شام آخر (The Sacrament of the Last Supper) در سال 1955

این نقاشی سالوادور دالی، تفسیری دوباره از صحنه کتاب مقدس و سبک متمایز او را، با استفاده از نماد گرایی و عناصر سورئال به نمایش می‌گذارد.

• قوهایی که فیل‌ها را منعکس می‌کنند (Swans Reflecting Elephants) در سال 1937

در این نقاشی، دالی قوهایی را به تصویر می‌کشد که روی آب شناور هستند و انعکاس آنها، شکل فیل‌ها را تشکیل می‌دهند. این اثر، شیفتگی دالی نسبت به دگرگونی و توهم نوری را، به نمایش می گذارد.

قوهایی که فیل‌ها را منعکس می‌کنند اثر سالوادور دالی

• مسخ نرگس (The Metamorphosis of Narcissus) در سال 1937

این نقاشی شخصیت اسطوره‌ای نرگس را به تصویر می‌کشد که در کنار حوض زانو زده است و انعکاس او به گل تبدیل می‌شود. دالی در این اثر مضامین خود انعکاس و دگرگونی را بررسی می کند.

• وسوسه سنت آنتونی (The Temptation of Saint Anthony) در سال 1946

 دالی نسخه‌های متعددی از این تابلوی نمادین را خلق کرد که عذاب و وسوسه‌هایی را که سنت آنتونی در صحرا با آن روبرو شده بود را، به تصویر کشیده است و دارای تصاویر عجیب و غریب و سورئال است.

• زرافه سوزان (The Burning Giraffe) در سال 1937

این اثر هنری دالی یک زرافه در آتش را به همراه عناصر سورئال دیگری مانند زنی با سر بسته و چهره‌ای بدون اجزا، نشان می‌دهد که با تفاسیر متعدد و معانی نمادین مختلفی همراه بوده است.

ساخت نرم با لوبیا پخته یا پیش‌بینی جنگ داخلی (Soft Construction with Boiled Beans (Premonition of Civil War در سال 1936

 این نقاشی سالوادور، پیکره هیولایی را نشان می‌دهد که از اعضای بدن او، تکه تکه شده است و اغلب به عنوان نمایشی از وحشت جنگ داخلی اسپانیا تعبیر می‌شود.

ساخت نرم با لوبیا پخته و زرافه سوزان اثر سالوادور دالی

• رویای ناشی از پرواز یک زنبور به دور انار یک ثانیه قبل از بیداری (Dream Caused by the Flight of a Bee Around a Pomegranate a Second Before Awakening) در سال 1944

این هنرمند فرا واقع‌گرا در این اثر خود، مرز بین رویا و واقعیت را بررسی می‌کند و منظره‌ای رویایی با یک پیکر شناور و یک انار را نشان می‌دهد. 

• از هم پاشیدگی تداوم حافظه (Disintegration of the Persistence of Memory) در سال‌های 1952-1954 

 این اثر دالی تفسیری دوباره از معروف‌ترین نقاشی او که همان تداوم حافظه است می‌باشد و شامل ساعت‌های ذوب شده‌ای است که به اشکال انتزاعی حل می‌شوند و گذر زمان و زوال را نشان می‌دهند.

• نقاشی Galatea of the Spheres در سال 1952

 دالی سورئالیست، به خاطر گنجاندن چهره‌های پنهان در آثارش شهرت داشت و این نقاشی یکی از معروف‌ترین آثار او با این تکنیک می‌باشد و در آن عناصری از کوبیسم و سوررئالیسم را، با هم ترکیب کرده است و در آن پرتره‌ای از گالا، همسرش که به الهه دالی معروف است را، به عنوان یک چهره آسمانی که توسط کره‌های شناور احاطه شده، به تصویر کشیده است.

نقاشی Galatea of the Spheres اثر سالوادور دالی

معرفی برخی از آثار و هنر‌های دیگر سالوادور دالی

سالوادور دالی، هنرمندی پرکار بود که علاوه بر نقاشی‌، در مدیوم‌های مختلف هنری مانند مجسمه‌سازی، فیلم، تئاتر، عکاسی و حتی طراحی لباس و مد، جواهرات و دکور نیز فعالیت داشت و به خاطر مجموعه آثار متنوعش در رسانه‌های مختلف هنری، شهرت داشت. از جمله این آثار هنری گسترده و متنوع او که همگی با سبک سورئال و تخیلی دالی را نشان می‌دهد، موارد زیر می‌باشند:

• مجسمه نیوتن سورئالیست (The Surrealist Newton) در سال 1975 که مجسمه‌ای برنزی و نسخه‌ای تحریف شده از سر آیزاک نیوتن است.

مجسمه‌ مبل‌ مای وست لیپس (The Mae West Lips Sofa) در سال 1937-1938 که یک مجسمه‌ سورئالیستی به شکل مبل و لب‌هایی است که به هنرپیشه مای وست، ادای احترام می‌کند.مجسمه‌ مبل‌ مای وست لیپس اثر سالوادور دالی

• فیلم‌ سگ اندلسی (Un Chien Andalou) در سال 1929 که یک فیلم کوتاه همکاری بین دالی و فیلمساز لوئیس بونوئل، است که به خاطر تصاویر تکان دهنده و سورئال خود، شهرت دارد.

• همکاری با والت دیزنی تهیه‌کننده و کارگردان مشهور آمریکایی در ساخت کارتون کوتاه دستینو (Destino) که در سال 2003 و پس از مرگ وی منتشر شد و جایزه اسکار نیز گرفت، همکاری داشت.

فیلم طلسم شده (Spellbound) مربوط به سال 1945 که دالی با آلفرد هیچکاک برای ساخت سکانس‌های رویایی این فیلم هیجان انگیز روانشناختی، همکاری کرد.فیلم طلسم شده همکاری مشترک سالوادوردالی و آلفرد هیچکاک

• تصاویر Les Chants de Maldoror در سال 1934 که دالی برای این رمان شاعرانه نویسنده فرانسوی کنت دو لوترامون، ارائه کرد و سبک سورئال و نمادین او را به نمایش گذاشت.

• عکاسی که دالی اغلب تصاویر را دستکاری و تحریف کرده است تا ترکیب‌بندی‌های سورئال و خارق‌العاده ایجاد کند.

• از آثار مکتوب او می‌توان به فیلمنامه‌ای با نام جزر و مد مهتاب در 1941 اشاره کرد که او برای هنرپیشه سرشناس فرانسوی ژان گابین، نوشت. همچنین در 1942، زندگی‌نامه‌ خود با نام زندگی اسرارآمیز سالوادور دالی (The Secret Life of Salvador Dalí)، منتشر کرد.

جمع‌بندی

سبک منحصر به فرد و تخیلی سالوادور دالی او را به یکی از شناخته شده ترین و تاثیرگذارترین هنرمندان قرن بیستم تبدیل کرده است و از پیشگامان مکتب سوررئالیسم بود. آثار او با تصاویر معمایی و تفکر برانگیز خود، مرزهای بیان هنری را جابجا می‌کند و مخاطبان را مجذوب خود کرده و با نمادگرایی، توهمات نوری و کنار هم قرار دادن غیر منتظره درک بیننده را از واقعیت به چالش می‌کشد. 

دالی در طول زندگی حرفه ای خود جوایز و تمجیدهای متعددی برای کمک به هنر، دریافت کرد. میراث او همچنان تأثیر قابل توجهی بر دنیای هنر دارد و آثار او را می‌توان در موزه‌های اختصاصی و همچنین مجموعه‌های بزرگ در سراسر جهان، یافت.

آثار سالوادور دالی در دو موزه اختصاصی به نام موزه-تئاتر دالی (Dali Theatre-Museum) در فیگورس  اسپانیا و موزه سالوادور دالی در سنت پترزبورگ، فلوریدا، نگهداری می‌شوند. موزه-تئاتر دالی یکی از عجیب‌‌ترین موزه‌های سراسر اروپا است که در سال 1974 به روی عموم باز شد. 

موزه و تئاتر دالی که می‌توان گفت یک خانه سرگرمی سوررئالیست است، علاوه بر اینکه بزرگ‌ترین مجموعه آثار دالی را در خود جای داده است، اتاق گنجینه که خود دالی آن را نام‌گذاری کرده و ارزشمندترین آثار او که شامل نقاشی‌هایی هستند که بنا بر دلایل شخصی متعدد آنها را انتخاب و جدا کرده است، در این موزه، قرار دارد. 

موزه سالوادور دالی نیز در سایتی واقع در کنار ساحل شهر سنت پترزبورگ فلوریدا قرار دارد که چیزی در حدود 2400 اثر از این هنرمند شامل 300 اثر نقاشی او به شکل آبرنگ، رنگ روغن و طراحی و همچنین بالغ بر 2100 اثر چاپی، مجسمه، عکس، پوستر و اشیا مختلف، در آن به نمایش گذاشته شده است. این موزه سالانه بیش از 400 هزار نفر بازدید کننده از سراسر جهان دارد.